สเปียร์แมน ได้รับการแต่งตั้งจากอดีตผู้อำนวยการฝ่ายวิจัย เอียน แกรม ซึ่งลาออกจากสโมสรตอนปี 2023 โดย แกรม เองก็มีดีกรีปริญญาเอกด้านฟิสิกส์ชีวภาพจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์
ในทีมเดียวกัน สเปียร์แมน ยังมีเพื่อนร่วมงานที่อยู่กับสโมสรมานานอย่าง เดฟีด สตีล (หัวหน้าฝ่ายข้อมูล ดีกรีปริญญาโทคณิตศาสตร์สถิติและการเงิน) รวมถึง ทิม วาสเก็ตต์ (นักวิจัยด้านสถิติที่จบปริญญาเอกด้านดาราศาสตร์) ซึ่งสองคนนี้เริ่มงานกับ ลิเวอร์พูล มาตั้งแต่ปี 2013
ฟาน ไดค์ จ่อเซ็นสัญญาใหม่ ลิเวอร์พูล 2 ปี ลุ้นประกาศก่อนดวลเลสเตอร์
โม ซาลาห์ อาจพลาดช่วย ลิเวอร์พูล 10 นัด หากอียิปต์เข้าชิง AFCON 2025
บรูโน่ แฟร์นันด์ส ไม่ลืมคนเก่า! พาอดีตสตาฟฟ์แมนยูร่วมโต๊ะอาหาร
ตอนที่ ลิเวอร์พูล ไม่พยายามฝืนทำในสิ่งที่ตัวเองไม่ถนัดนั้น ทีมวิเคราะห์ของสโมสรก็ไม่กลัวที่จะขอความร่วมมือจากบริษัทด้านข้อมูลชั้นยอดรายอื่น ๆ โดยไม่นานมานี้พวกเขาก็เพิ่งทำงานร่วมกับ Google DeepMind ด้วยการใช้ระบบ AI (Artificial Intelligence) เพื่อหาแผนที่เหมาะสมสำหรับการเล่นลูกเตะมุม
The Athletic ได้รายงานตอนต้นเดือนเมษายนว่า ห้องวิจัยของ ลิเวอร์พูล กำลังขยายกำลังพล เมื่อ Fenway Sports Group หรือ FSG ว่าจ้าง ลอรี่ ชอว์ ซึ่งเพิ่งลาออกจาก City Football Group (CFG) ให้เข้ามารับตำแหน่งทำงานด้านข้อมูล
มิสเตอร์ชอว์ จบปริญญาเอกด้านฟิสิกส์ดาราศาสตร์เชิงคำนวณจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ โดยก่อนหน้านี้เขาเคยทำงานเป็นที่ปรึกษาด้านนโยบายให้กับรัฐบาล อังกฤษ สลับกับบทบาทนักวิจัยและเป็นอาจารย์สอนที่มหาวิทยาลัยเยลกับ ฮาร์วาร์ด
การเข้ามาของ ชอว์ นับเป็นเรื่องใหญ่ในวงการวิเคราะห์ข้อมูลฟุตบอลเลยล่ะครับ
ถามว่าเพราะอะไร ? ก็เพราะทั้งคุณวุฒิและประสบการณ์ของเขามันน่าทึ่ง โดยเฉพาะตำแหน่งหัวหน้าฝ่าย AI และผู้อำนวยการฝ่ายข้อมูลฟุตบอลของ CFG
และที่สำคัญคือ การดึง ชอว์ มานั้น สอดคล้องอย่างยิ่งกับแนวทางการหาคนเข้ามาทำงานกับ ลิเวอร์พูล ตลอดช่วงทศวรรษที่ผ่านมา
อย่างไรก็ตาม คำถามคือ ทำไมพวกเขาถึงชอบว่าจ้างนักฟิสิกส์มาทำงานให้ ?
บางที คุณอาจคิดว่า “ฟิสิกส์” กับ “ฟุตบอล” จะมาเกี่ยวข้องกันได้ยังไง? แต่เมื่อมองลึกลงไป มันมีความคล้ายคลึงกันจนคุณทึ่งเลยก็ว่าได้
งานวิจัยของ สเปียร์แมน ชิ้นก่อน เป็นการศึกษาการทำงานของอนุภาคย่อยของอะตอม (subatomic particles) ว่ามันทำงานอย่างไรในอวกาศ
พูดง่าย ๆ ก็คือ สเปียร์แมน กำลังศึกษาว่าอนุภาคเล็ก ๆ ที่มีประจุบวกหรือลบ ส่งผลยังไงต่อสิ่งรอบตัวในอวกาศ และความแตกต่างนั้นขึ้นอยู่กับลักษณะเฉพาะของอนุภาคแต่ละชนิด
ทีนี้ สิ่งที่ดูเหมือนการเคลื่อนไหวแบบสุ่มและไร้รูปแบบในตอนแรก แต่กลับสามารถนำมาสร้างเป็นแบบจำลองทางสถิติ เพื่อทำนายผลลัพธ์ในอนาคตได้
ฟังดูคุ้น ๆ ไหมครับ ?
ลองเปลี่ยนคำว่า “อนุภาค” เป็น “ผู้เล่น” ดูครับ แล้วใช้แนวทางเดียวกันเพื่อทำความเข้าใจอิทธิพลของทีมบนสนามฟุตบอลได้เหมือนกัน
สเปียร์แมน คนนี้นี่แหละ ที่เป็นผู้นำในการพัฒนาโมเดล “pitch control” อันล้ำสมัย ที่คำนวณความน่าจะเป็นที่ผู้เล่นจะสามารถรับบอลได้ หากบอลไปตกในตำแหน่งใดตำแหน่งหนึ่ง
*Pitch control คือโมเดลทางสถิติที่ใช้วัดว่า แต่ละพื้นที่ในสนามฟุตบอล ถูก “ควบคุม” โดยทีมไหนมากกว่ากันในแต่ละช่วงเวลา
*กล่าวคือ เป็นการคำนวณว่า ถ้าบอลตกลงตรงจุดหนึ่งในสนาม ใครมีโอกาสวิ่งไปถึงก่อน? ผู้เล่นคนไหน หรือทีมไหน “ครอบครองพื้นที่” ตรงนั้นได้มากกว่ากัน
ซึ่งชื่อโมเดลก็บอกอยู่แล้ว มันคือการวัดว่าผู้เล่นแต่ละคนและทีมโดยรวมมี “อิทธิพล” หรือ “การควบคุม” พื้นที่แต่ละจุดในสนามได้มากแค่ไหน
การสร้างแบบจำลองทางสถิติและการทำนายผลลัพธ์นั้น จริง ๆ แล้วใช้ทักษะพื้นฐานเดียวกัน ไม่ว่าจะนำไปใช้กับอนุภาค, วัตถุในอวกาศ หรือฐานข้อมูลของนักฟุตบอลที่วิ่งไล่เตะบอล
แม้ว่าเขาเพิ่งมารักฟุตบอลมากขึ้นในภายหลัง แต่ช่วงที่ สเปียร์แมน สร้างโมเดลเหล่านี้ จุดที่เป็นข้อดีของเขาจริง ๆ กลับเป็นการที่เขาไม่มีอคติหรือความเข้าใจแทคติกฟุตบอลลึกซึ้งมาก่อน เพราะมันทำให้เขามองภาพรวมได้อย่างชัดเจน และแก้ปริศนาอันซับซ้อนได้ตามแนวทางที่เขารับความรู้จากสายวิชาการ ซึ่งกลายเป็นพื้นฐานที่ดีในการนำไปประยุกต์ใช้กับฟุตบอล
“คุณมีนักเตะ 22 คนเล่นอยู่ในสนาม พวกเขาต่อเกมกันอย่างเป็นระบบ แต่มีบ่อยครั้งที่ผลงานเฉพาะตัวบุคคลจะเป็นปัจจัยที่ตัดสินผลแพ้ชนะ” สเปียร์แมน เผยกับเว็บไซต์อย่างเป็นทางการของ ลิเวอร์พูล
“กีฬาอย่างอเมริกันฟุตบอล มันจะมีจังหวะเล่น ๆ หยุด ๆ จนทำให้คุณมีเวลามากพอตัวเพื่อที่จะประเมินได้ว่ามันเกิดอะไรขึ้น แต่ในฟุตบอลมันมีโอกาสเกิดประตูน้อยมาก ๆ ดังนั้นคุณเลยต้องพยายามประเมินว่าคุณจะไปอยู่ในจุดที่มีลุ้นทำประตูได้ยังไง”
สเปียร์แมน นำเสนอผลงานของตัวเองที่ Opta Pro Forum และนั่นเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้คนในวงการฟุตบอลเริ่มหันมาสนใจแนวคิดของเขา
เส้นทางของ ชอว์ เองก็ไม่ได้ต่างกันนัก -EightyFivePoints blog- ที่เขาเริ่มเขียนลงบล็อกในปี 2016 กลายเป็นแรงผลักดันให้กับคอมมิวนิตี้วิเคราะห์ข้อมูลฟุตบอลที่กำลังเติบโต
บทความของ ชอว์ ครอบคลุมหลากหลายหัวข้อ ตั้งแต่การใช้ข้อมูลในการวิเคราะห์แผนการเล่นของทีม ความแข็งแกร่งของผู้รักษาประตู ไปจนถึงการวัดผลกระทบของกองหลังต่อคุณภาพของโอกาสยิงประตู และการที่เซียนฟุตบอลบางรายสามารถทายผลเสมอได้แม่นยำยิ่งกว่าโต๊ะเจ้ามือ
นอกจากนี้ ชอว์ ยังมีบทบาทสำคัญในการก่อตั้งช่อง YouTube Friends of Tracking ตอนปี 2020 ซึ่งมอบตำราความรู้และการสอนให้กับผู้ที่สนใจทำงานในวงการนี้ ก่อนจะเข้ารับตำแหน่งที่ CFG เมื่อปี 2021
ทีมวิจัย ลิเวอร์พูล สร้างชื่อเสียงจากการมีบทบาทสำคัญในการกำหนดกลยุทธ์การซื้อนักเตะ
ทุกคนทราบดีว่า นักเตะอย่าง โมฮาเหม็ด ซาลาห์, แอนดรูว์ โรเบิร์ตสัน, ซาดิโอ มาเน่ และ ดีโอโก้ โชต้า ต่างมาจากการใช้ข้อมูล ซึ่งตอกย้ำว่า FSG ใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อเพิ่มคุณค่าทางตลาดได้อย่างมีประสิทธิภาพ
อย่างไรก็ตาม ช่วงปลายยุค เจอร์เก้น คล็อปป์ ที่เขามีอำนาจในด้านการเสริมทัพมากขึ้นนั้น มันมีความรู้สึกว่าคำพูดจากฝ่ายวิเคราะห์ถูกหมางเมินมากขึ้น
การเสริมทัพในช่วงไม่นานมานี้ เช่น ดาร์วิน นูนเญซ กับ โคดี้ กัคโป มาจากการตัดสินใจของตัว คล็อปป์ โดยตรง และ แกรม ก็เคยยอมรับกับ ดิ แอธเลติก ในตอนเดือนสิงหาคม ปี 2024 ว่าปัจจัยสำคัญที่ทำให้ทีมดึง นูนเญซ มาร่วมทัพตอนปี 2022 เป็นเพราะเขาทำผลงานได้โดดเด่นกับ เบนฟิก้า เกมที่เจอกับ ลิเวอร์พูล บนเวที แชมเปี้ยนส์ ลีก
“ฟอร์มในวันนั้นมันถูกใจหลายคน” แกรม ระบุ
“มันเป็นปัจจัยส่งเสริมที่ทำให้เขาได้กลายเป็นนักเตะลิเวอร์พูล”
หลังจาก คล็อปป์ อำลาทีมไป ไมเคิ่ล เอ็ดเวิร์ดส์ อดีตผู้อำนวยการกีฬาก็กลับมาในบทบาทประธานบริหารฝ่ายฟุตบอลของ FSG และการเข้ามาของ ชอว์ ดูเหมือนจะเป็นการย้ำชัดว่าเจ้าของทีมยังคงยึดมั่นในแนวทางการใช้ข้อมูลเป็นหลัก
ลิเวอร์พูล ได้วางมาตรฐานในวงการวิเคราะห์ข้อมูลฟุตบอลตั้งแต่ แกรม เข้ามาในช่วงซัมเมอร์ปี 2012 และสโมสรในพรีเมียร์ลีกหลายแห่งก็เริ่มเดินตามแนวทางนี้มากขึ้น
ในปัจจุบัน การมีทีมวิจัยที่เต็มไปด้วยผู้เชี่ยวชาญเชิงวิชาการไม่ใช่เรื่องแปลกใหม่อีกต่อไป
มันกลายเป็นเรื่องปกติไปแล้ว…
เดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมา เชลซี ได้จ้าง ฮาเวียร์ เฟร์นันเดซ ซึ่งเคยเป็นหัวหน้าฝ่ายวิเคราะห์ของ บาร์เซโลน่า และเป็นหนึ่งในผู้ร่วมก่อตั้งช่อง Friends of Tracking จากบริษัท Zelus Analytics โดย เฟร์ดันเดซ คนนี้มีปริญญาเอกด้าน AI
ที่เมืองเบอร์มิงแฮม ก็มีเช่นกัน หัวหน้าฝ่ายวิจัยและกลยุทธ์ฟุตบอลของ แอสตัน วิลล่า อย่าง อาร์จาฟ ทรีเวดี้ ก็มีปริญญาเอกด้านฟิสิกส์จาก Imperial College London โดยเขาเข้าร่วมงานกับ “สิงห์ผยอง” ในปี 2021 หลังจากเคยทำงานที่ FIFA และ อาร์เซน่อล มาก่อน
อีกหนึ่งตัวอย่างคือ การุน ซิงห์ นักวิทยาศาสตร์ข้อมูลของ อาร์เซน่อล ซึ่งเคยเป็นวิศวกรซอฟต์แวร์ใน แคลิฟอร์เนีย โดยไม่มีพื้นฐานฟุตบอลมาก่อน แต่กลับมีบทบาทสำคัญในการเผยแพร่ “expected threat (xT)” หรือ ค่าสถิติที่ใช้วัด “ความอันตราย” หรือ “โอกาสในการนำไปสู่ประตู” ออกสู่สาธารณะ
จริง ๆ ยังมีตัวอย่างอีกมากมายของบุคลากรในวงการฟุตบอลยุโรป ที่มีคุณวุฒิเทียบเท่าศาสตราจารย์ในมหาวิทยาลัย
แม้คุณอาจไม่รู้จักชื่อของพวกเขา แต่มั่นใจได้เลยว่างานของคนเหล่านั้นคือพลังขับเคลื่อนที่อยู่เบื้องหลังสิ่งที่คุณเห็นในสนาม
สำหรับ ลิเวอร์พูล ถ้าจะมีสิ่งหนึ่งที่เกี่ยวข้องกันระหว่างทีมวิเคราะห์กับผู้เล่นดาวเด่นของทีมแล้วล่ะก็ คงเป็นความเข้าใจในเรื่องของพื้นที่**
**
ทีมวิจัย : นักฟิสิกส์และนักวิเคราะห์ข้อมูลของลิเวอร์พูลถนัดการมองโลกในเชิงระบบ เข้าใจการเคลื่อนที่ใน “space” ไม่ว่าจะเป็นอนุภาคในอวกาศ หรือผู้เล่นบนสนาม พวกเขาใช้โมเดลทางคณิตศาสตร์และฟิสิกส์มาจำลองการควบคุมพื้นที่ในสนาม เช่น โมเดล “pitch control”
นักเตะ : นักเตะดาวเด่นของ ลิเวอร์พูล มีเซนส์ที่ดีในการเคลื่อนที่ เข้าหาพื้นที่ว่าง และใช้พื้นที่ให้เกิดประโยชน์สูงสุดในการสร้างโอกาสทำประตู เรียกว่ามี “สุนทรียะในการใช้พื้นที่”
Ref. Why Liverpool – and their Premier League rivals – love hiring physicists, The Athletic
HOSSALONSO
,
